Hoe vind je de juiste architect?

Moet je een beroep doen op een architect? De wet is duidelijk. Wanneer je een stedenbouwkundige vergunning nodig hebt, ben je verplicht om een architect in te schakelen voor de opmaak van jouw plannen en de controle op de uitvoering van de werken. Op die verplichting bestaan uitzonderingen die verschillen van gewest tot gewest.

Voor meer informatie: www.ruimtelijkeordening.be (Vlaams Gewest) of stedenbouw.irisnet.be (Brussels Hoofdstedelijk Gewest).

Maar naast die verplichting, zijn ook heel wat voordelen aan de samenwerking met een architect:

• Architecten beschikken over een jarenlange brede scholing en ruime ervaring in allerlei soorten bouwprojecten, daardoor kennen zij de mogelijkheden, zowel de verwachte als de onverwachte.
• Een architect adviseert je altijd op basis van een persoonlijk gesprek en de nodige informatie, m.a.w. een advies op maat van jouw project en jouw wensen.
• Door hun ervaring en scholing zijn architecten in staat álle facetten van een bouwproject tot een geheel te integreren: niet alleen de wettelijke eisen, maar ook en vooral het gewenste comfort, de ruimte, de planning én de betaalbaarheid.
• Het advies van architecten is onafhankelijk. Dat is bij wet verplicht.
• Architecten dragen de volledige verantwoordelijkheid voor hun advies. Ze zijn 10 jaar aansprakelijk en verzekerd voor gegeven adviezen en door hen gecontroleerde uitvoeringen. Ook dat is bij wet verplicht.
• De titel ‘architect’ en de toegang tot het beroep zijn wettelijk beschermd. Door de controle daarop zijn er quasi geen problemen met ‘namaakarchitecten'. Je kunt dus afgaan op de naambordjes tegen de straatgevel. Maar hoe maak je daaruit de juiste keuze?

Mogelijke keuzecriteria

De stijl

Sommige architecten zweren bij een hedendaagse look. Anderen leggen zich toe op een bepaalde landelijke of klassieke stijl en hebben daarin een verfijnde graad van detaillering ontwikkeld.

Om kennis te maken met het rijke palet aan mogelijkheden en architecten, kun je woningen bezoeken tijdens opendeurdagen zoals Mijn Thuis Op Maat, de Renovatiedag of de Ecobouwers opendeurdagen. Meteen kun je de bouwheer vragen of die tevreden is over de architect, of het budget en de uitvoeringstermijn gerespecteerd werden en hoe de samenwerking is verlopen.

Een andere mogelijkheid is dat je websites met woningen screent, zoals www.zoekeenarchitect.be, www.livios.be, of www.entrr.be. Uiteraard kun je ook individuele websites van architecten afschuimen of publicaties doorbladeren.

Je kunt ook een uitstap organiseren en op zoek gaan naar recent gebouwde of gerenoveerde woningen die je bevallen. Bel eventueel aan en vraag de bewoners wie de architect was en hoe de samenwerking is verlopen.

De regio

Een mogelijk criterium is de locatie van jouw (ver)bouwproject. Een architect uit de streek is geen must, maar kan interessant zijn. We denken dan bv. aan complexe renovaties of aan een nieuwbouwproject waar een strikte opvolging en just-in-time werfcontroles belangrijk zijn, bv. omdat je streeft naar een hoge energieprestatie. Verre verplaatsingen zijn in dat geval niet altijd handig, gezien de files en/of de moeilijke bereikbaarheid van de locatie.

De specialisatie

De architect moet jouw speciale eisen of verwachtingen kunnen invullen. Sommige architecten kunnen prachtige referenties voorleggen van gerenoveerde meesterwoningen in de stad. Anderen zijn sterk in renovaties met uitbreidingen in een stedelijke omgeving. Als je een passief- of nulenergiehuis wilt, zal dat zeker meespelen in jouw keuze. Hetzelfde geldt als je streeft naar een bio-ecologische of circulaire woning.

Ook het bouwsysteem kan een criterium vormen. Niet iedere ontwerper is even vertrouwd met de do’s and don’ts van een houtskelet of andere houtbouw, een betonbouw of het gebruik van bepaalde materialen.

Het budget

Als je gaat voor een luxueuze afwerking en inrichting, moet de architect daar kunnen op inspelen. Kan hij of zij oplossingen op maat aanreiken zoals een keukenontwerp en ander maatwerkmeubilair? Beschikt het bureau intern over de vereiste kennis en ervaring, of werken zij samen met een externe expert, bv. een interieurarchitect?

Als je een heel beperkt budget hebt, kijk je uit naar een architect die daar het maximale kan uithalen. Ook een woning met een beperkt aantal vierkante meters kan ruimtelijk zijn dankzij een goede organisatie en een doordacht gebruik van daglicht.

Om de bouwkosten te drukken, beperken bouwheren de opdracht van de architect soms tot een winddichte ruwbouw. Niet alle architecten zijn daartoe bereid. Door de wettelijke bescherming van hun titel en beroep moeten architecten bij de uitoefening van hun activiteiten de wettelijke bepalingen en de deontologie en het tuchtreglement van de Orde van Architecten naleven. Over een beperkte opdracht is die deontologie niet 100% duidelijk. Bovendien kunnen fouten in de ruwbouw aanleiding geven tot schade in de afwerking, wat voor nog meer onduidelijkheid zorgt.

Houd er tot slot rekening mee dat eengezinswoningen en woningrenovaties niet voor alle grote architectenbureaus interessant zijn omwille van hun organisatie en kostenstructuur. Maar heel wat grote bureaus aanvaarden wel dergelijke projecten.

The proof of the pudding: het kennismakingsgesprek

Op basis van al die criteria kun je een shortlist van twee of drie architecten opstellen, met wie je een kennismakingsgesprek regelt. Vraag op voorhand of de architect daar een vergoeding voor verwacht. Voor een eerste, vrijblijvende bespreking rekenen de meeste architecten geen ereloon aan, maar dan mag je ook geen schetsvoorstellen verwachten. Peil tijdens het gesprek naar zijn of haar manier van werken en weeg af of dat is wat jij verlangt.

De bouw van een nieuwe woning of een ingrijpende (energetische) renovatie nemen veel tijd in beslag. Je gaat dus in zee voor een lange samenwerking. Vrienden voor het leven hoef je niet te worden, maar wederzijdse bereidheid tot een constructieve samenwerking is een voorwaarde. De omvang van het architectenbureau maakt weinig uit, zolang je er maar kunt op rekenen dat jouw dossier goed wordt opgevolgd en je een vast aanspreekpunt hebt met wie een dergelijke samenwerking mogelijk is.

En als je geen beroep doet op een architect terwijl dat wel verplicht is?

Dan riskeer je een strafrechtelijke vervolging en kan de overheid de werken stilleggen. Bovendien loop je extra risico’s. Als een aannemer bepaalde werken niet correct uitvoert en achteraf blijkt dat de verplichte controle door een architect de schade die je daardoor hebt opgelopen had kunnen voorkomen, kun je wellicht geen (volledige) vergoeding voor die schade eisen. Als je een woning zonder de verplichte tussenkomst van een architect laat bouwen of renoveren, bega je een bouwovertreding. Als je de woning achteraf zonder kennisgeving daarvan verkoopt, kan dat worden beschouwd als een verborgen gebrek waarvoor je jezelf contractueel niet kunt vrijwaren. De koper kan de aankoop van de woning nietig laten verklaren en eventueel een schadevergoeding eisen.